جامعیت قرآن در نگاه امام خمینی

جامعیت قرآن

 

جامعیت قرآن در نگاه امام خمینی (س)

 

امام خمینی (س) برای جامعیت قرآن دو جهت ظاهری و باطنی قائل است. جامعیت ظاهری به این معنا است که قرآن برای همه افراد بشر، در همه زمان ها نازل شده و برنامه دارد و برطرف کننده همه نیازهای بشری است؛(۱)

از این رو قرآن کریم از بیان هیچ مصلحتی فروگذار نکرده و همه مصالح شخصی، اجتماعی، سیاسی و حکومتی را بیان کرده است؛(۲) اما از جهت باطنی از آنجا که مراتب بطونی قرآن منطبق بر مراتب هفت گانه عالم از مرتبه احدیت غیبی تا مرتبه عالم طبیعت و مراتب بطونی انسان کامل است و انسان کامل نیز خود آیینه تمام اسمای الهی است و همه حقایق را در خود دارد، قرآن کریم شامل همه حقایق عالم است(۳) و همچنان که انسان کامل صورت اسم اعظم «الله» است که جامع همه اسماء و صفات است، قرآن نیز صورت اسم جامع الله و صورت احدیت جمیع اسماء الهی است و شاید نامیدن این کتاب به قرآن، به جهت جمعی و مقام احدیت جمع و وحدت و کثرت آن باشد؛ همچنان که فرقان بودن آن، به جهت وجود تفصیلی آن است.(۴)

 

امام خمینی (س) معتقد است قرآن کریم از چند بُعد دارای جامعیت است:

۱- جامعیت احکام و قوانین: قوانین کلی مانند قوانین مجازات، قوانین کلی عبادات همچون نماز و روزه، قوانین میراث، همه و همه در قرآن کریم آمده است.(۵)

۲- جامعیت زمانی: قرآن کتاب جاودانی است که در همه زمان ها و برای همه نسل ها آمده است و برای گروه خاصی از افراد بشر یا طبق جنس خاصی نیامده است.

آنچه امام خمینی (س) بر آن تاکید دارد، ارتباط میان جاودانگی و جامعیت قرآن است؛ زیرا اگر قرآن در همه ابعاد جامعیت نداشته باشد، نمی تواند کتابی جاودانه باشد. امام حکمت و دلیل جاودانگی قرآن را در جامعیت آن در مسائل مهم و حیاتی و معنوی می داند.(۶)

ایشان معتقد است قرآن کریم به همه اموری که در تکامل و تربیت انسان دخیل است، پرداخته است. در قرآن کریم ابعاد مادی و معنوی همچون چگونگی زندگی اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و نظامی که در تربیت انسان دخیل است، آمده است.(۷)

 

پی نوشت:

(۱) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۳۱۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸. رافع تمام

(۲) خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج۱۸، ص۴۲۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹. عودت به سیاست

(۳) خمینی، روح الله، تعلیقات علی شرح الفصوص الحکم و مصباح الانس، ص۵۰، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۰ قمری. إلی الشهادة

(۴) خمینی، روح الله، شرح دعاء السحر، ص۵۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶ فرقان؛ خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۳۲۱ و ۳۳۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸. صورت اسم اعظم، فرقان

(۵) خمینی، روح الله، کشف الاسرار، ص۳۱۵، تهران، بی تا؛ خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۱۹۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸. باب صلاة

(۶) خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج۲۰، ص۹۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹. ابعاد الهی

(۷) خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج۶، ص۵۳۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹ همه ابعادی؛ خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی، ج۴، ص۵۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.