نگاشت های تفسیری سوره کوثر 22-2

تفسیر نگاشت سوره کوثر آیه 2

فَصَلِ‌ لِرَبِّکَ‌ وَ انْحَرْ

پس برای پروردگارت نماز بخوان و قربانی کن!

شان نزول:

این سوره در روز حدیبیه نازل شد، وقتى که کفار رسول خدا صلى الله علیه و آله را از حج خانه خدا منع کرده بودند. خداوند با فرستادن این سوره به رسول خود فرمود: هر جا که هستى نماز بخوان و قربانى کن و مراجعت بنما.( تفسیر روض الجنان از شیعه.)

مقاتل بن حیان از اصبغ بن نباته و او از امیرالمؤمنین على علیه‌السلام نقل نماید که فرمود: وقتى که این سوره نازل شد. پیامبر به جبرئیل گفت: منظور از نحیرة که در این سوره به من امر شده که آن را انجام بدهم چیست؟

جبرئیل گفت: یا رسول اللّه منظور از آن، نحیرة نیست بلکه خداوند به تو دستور می‌دهد که هر وقتى خواستى تکبیرة الاحرام بگوئى دست‌هاى خود را هنگام گفتن تکبیر بلند کنى و همچنین وقتى خواستى رکوع نمائى دست‌هاى خود را بلند کنى و نیز موقعى که سر از رکوع برمی‌دارى باز دست‌هاى خود را بلند کنى و نیز هنگامى که خواستى به سجده روى باز دست‌هاى خود را بلند کنى زیرا این قسم نماز گذاردن روش نمازگذارى ما و فرشتگان در هفت آسمان است و از براى هر چیزى زینت و آرایشى است و زینت نماز بلند کردن دست‌ها است.( مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۸۳۷; نورالثقلین، ج ۵- ، ص ۶۸۳، ح ۱۹.)

در موقع گفتن هر تکبیرى، رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: بلند نمودن دست‌ها در موقع نماز از استکانة و وقار است. از پیامبر سؤال شد که یا رسول الله استکانه چیست؟ فرمود: آیه «فَمَا اسْتَکانُوا لِرَبِّهِمْ وَ ما یتَضَرَّعُونَ» را در قرآن نخوانده اى؟

نکته ها و پیام ها

*عبادت و نماز تنها برای انجام فرمان خدا (اقامه نماز خالی از ریا و خودنمایی)-لام در لِرَبِّک برای اختصاص است-

*اقامه نماز،از تکالیف الهی برای پیامبر

*اخلاص در نماز و انجام دادن آن تنها به جهت فرمان خدا وظیفه ای بر عهده پیامبر

*توجه به ربوبیت خداوند از آداب نماز

* مدبریت و مالکیت خداوند دلیل بر شایستگی او برای پرستش و عبادت خالصانه به درگاه او

*سپاسگذاری در برابر نعمت "کوثر"انگیزه برای انجام نماز خالصانه

*جلوه گری مقام ربوبی در اعظای فاطمه سلام الله علیها به پیامبر

*نماز شکر نعمت های خداوند

*قربانی کردن شتر با نیت و انگیزه الهی فرمان خداوند به پیامبر

*لزوم توجه به ربوبیت الهی به هنگام قربانی کردن حیوانات

*مالک و مدبر بودن خداوند دلیل لزوم اخلاص و قصد قربت در قربانی

*برگزیدن گران بهاترین حیوان اهلی برای قربانی واکنشی بایسته از سوی پیامبر در سپاسگذاری از "کوثر"عطا شده به ایشان

*اهدای قربانی شکر نعمت های الهی

*لزوم ایجاد پیوند با خلق(قربانی و اطعام) در کنار ارتباط با پروردگار(اقامه نماز)

*عطای نعمت از سوی پروردگار و یادآوری نعمت از سوی پیامبر آمادگی دریافت فرمان نماز و قربانی

*نعمت های الهی حتی برای پیامبر مسئولیت آفرین است(نعمت ها گتره در اختیار کسی قرار نمی گیرد)

*بخشش پیش از درخواست تکلیف وانجام وظیفه روشی الهی است.

*ارتباط با خدا مقدم بر پیوند و ارتباط با خلق و زمینه ساز آن است.

*لزوم تاخیر قربانی از نماز در عید قربان

*لزوم بالا بردن دست ها تا گلوگاه در آغاز نماز (گفتن تکبیره الاحرام)نحر الرجل: یعنی برای نماز ایستاد و دست ها را در آن هنگام بالا برد.-تاج العروس-

*لزوم خواندن نماز در ابتدای وقت آن(نحر الصلاة )یعنی نماز را در آغاز وقت آن خواند

نگاشت های تفسیری سوره کوثر 21-1

تفسیر نگاشت سوره کوثر آیه 1

بِسْمِ ﭐللَّهِ ﭐلرَّحْمَـنِ ﭐلرَّحِیمِ

إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ ﭐلْکَوْثَرَ ﴿1﴾ فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَﭐنْحَرْ ﴿2﴾ إِنَّ شَانِئَکَ هُوَ ﭐلْأَبْتَرُ ﴿3﴾

ترجمه:

ما به تو کوثر [= خیر و برکت فراوان‌] عطا کردیم! پس برای پروردگارت نماز بخوان و قربانی کن! (قطعا)دشمنت خود بى‌تبار خواهد بود.

و اما بررسی آیه اول:

إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ ﭐلْکَوْثَرَ ﴿1﴾

شان یا سبب فرودآمدن سوره:

روایتی گوید: هنگامی که ابراهیم فرزند پیامبر صلی الله علیه و آله از دنیا رفت،مشرکین که به یکدیگر می رسیدند از باب طعنه و سرزنش می گفتند محمد دیشب ابتر شده است.پس این سوره فرود آمد.- تفاسیر ابن المنذر و طبرانى-

یادآوری مجدد: شان نزول ها مفهوم آیه را محدود نمی کنند. در حقیقت فهم آیه را آسان تر می کنند.

واژه نگاشت:

اعطینا: «أعطی» و «إعطاء» از ریشۀ «عَطو»، به معنای دادن چیزی به دیگری،گرفتن و به یکدیگر بخشیدن،است. عطاء هر چند مخصوص به بذل و احسان است، ولى در قرآن هم در بذل و هم در مطلق دادن چیزى به کار رفته است.- واژه "اعطینا" در این قالب همین یک بار در قرآن آمده است.

کوثر:از کثیر «الْکَوْثَرَ»: مبالغه در کثرت است، یعنی خیر و خوبی بی‌نهایت فراوان. بر حروف اصلى «کوثر» (کاف، ثاء و راء)، حرف «واو» اضافه شد تا بر افزون بودن وصف کثرت دلالت کند; این کلمه نام نهرى در بهشت نیز مى باشد (مقاییس اللغة). به مردى که سرور و داراى خیر فراوان باشد «کوثر» گفته مى شود (صحاح) و در معناى آن، عدد فراوان نیز گفته شده است. (مصباح)

وانحر: از ماده «نحر» که مخصوص کشتن شتر است و به معانی زیر نیز از این واژه استفاده شده است.

رو به قبله ایستادن به هنگام نمازاست، چرا که ماده «نحر» به معنى گلوگاه مى باشد، سپس عرب آن را به معنى «مقابله با هر چیز» استعمال کرده است.

بلند کردن دست ها به هنگام تکبیرو آوردن آن در مقابل گلوگاه و صورت است

شانِئَکَ: دشمن کینه توز . از مصدر شنآن به معنی کینه توزی .

اَبتَر: اَبتر به حیوان دم بریده سپس به مناسبت به کسى که نسلى نداشته باشد تا جانشینش شود، مى‌گویند . به روایت ابن‌عبّاس و سُدّى، قریش به مردى که پسرانش مى‌مردند نیز ابتر مى‌گفت.

نکته ها و پیام ها:

*خداوند پیامبر را از خوبی های فراوان برخوردار ساخت.(نگاه کنید به معانی کوثر)

*برخورداری از نسل گسترده ،بشارت خداوند به پیامبر (ص)- اعطی فعل ماضی تحقق حتمی کوثر و نسل فراوان به پیامبر-

*گسترش نسل پیامبر صلی الله علیه و آله از خبرهای غیبی قرآن است.

*خداوند بشارت دهنده پیامبر صلی الله علیه و آله به کوثر بودن فاطمه سلام الله علیها و فراوانی نسل رسول از طریق ایشان.

*تاریخ قطعی زندگانی پیامبر صلی الله علیه و آله که از او پسری نماند گواه بر آن است که تنها مصداق کوثر فاطمه سلام الله علیها است.

*حضرت فاطمه سلام الله علیها خیر کثیر و عطای خداوند به پیامبر صلی الله علیه و آله است.

* خداوند حامی و یاور پیامبر صلی الله علیه و آله در برابر زخم زبان دشمنان(ان شانئک هوالابتر)

*پیامبر صلی الله علیه و آله خواهان تداوم نسل خویش و در آرزوی داشتن ذریه (لحن بشارت آمیز آیه- انا اعطیناک الکوثر- بیانگر اشتیاق)ایشان به داشتن فرزند است.

دانستنی های مفید:

-         فخر رازی صاحب تفسیر الکبیراز علمای بزرگ اهل سنّت است، می‌گوید واقعاً این کوثر باید زهرا باشد. این کلمه ‌از این عالم سنّی است. «چه نسلی با برکت تر از نسل فاطمه که مثل باقر و صادق و رضا از نسل او هستند»(تفسیر نور؛قرائتی)

-         حضرت خدیجه (س)همسر گرامی رسول خدا(ص) مال کثیر داد، کوثر گرفت. از کثیر بگذرید و به کوثر برسید (تفسیر نور؛قرائتی)

-         بی همتا بودن کلمات سوره کوثر در قرآن