واژه نگاشت:
واژه نگاشت:
هر چه از بسم الله گوییم کم شمار
دل ز نام بی شمار یار می گیرد قرار
بسم الله:
سرآغاز همه ی کتاب های آسمانی
سرلوحه گفتار و رفتار همه پیامبران
مایه مبارک شدن و برکت یافتن امور
آرم و نشانه مسلمانی و رنگ الهی دادن به کارها
آیه ای مستقل در همه سوره ها
تاج سوره های قرآن
رمز دوام و ماندگاری کارها
رمز توکل و عشق به خداوند
رمز برون رفت از تکبر و خودخواهی
گام نخست در مسیر بندگی و عبودیت
مایه فرار ابلیس و دست پروردگان او و عدم تاثیرگذاری شیطان
عامل ارزش یافتن امور
موجب انگیزه الهی در انجام کارها
در روایاتی به نیکو نوشتن آن توصیه شده است
بسم الله شامل و برخوردار از اسم اعظم الهی(کلمه جلاله الله در برگیرنده همه اسماء و صفات جمال)
*****
منبع: تفسیر نور حجت الاسلام محسن قرائتی-تفسیر نمونه آیت الله مکارم-تفسیر تسنیم آیت الله جوادی آملی
دعوت به همراهی
کانال قرآنی رحیق مختوم در پیام رسان ایتا با مباحث معرفتی قرآن شامل تفسیر متنی،صوتی،تصویری- علوم قرآنی-
شگفتی های قرآن و... دوستان ارجمند را به عضویت دعوت می کند.
لینک کانال: https://eitaa.com/rahighemakhtoom
شماره دیتای مدیر کانال: 09218305249
نکته هایی در باره آیه :"بسم الله الرحمن الرحیم"
- "بِسم"بِ+اسم ،کارم را با نام خدا آغاز می کنم نه به نام چیز دیگری و نه به فرمان دل یا کسِ دیگری
- اسم دارای دو ریشه ،از سُمُوّ به معنای برتری و عُلُو و یا از ریشه وَسَمَ به معنای علامت و نشانه
- الله: اسم خاص (علم)از اِلاه بر وزن فِعال مصدری است به معنای مفعول یعنی "مالوه"به معنای معبود
و یا از اَلَهَ به معنای واله و حیرت.
- الرحمن: بر وزن فَعلان ساختار مبالغه دارد به معنای مهر و رحمت بسیار
- الرحیم:بر وزن فعیل ساختار صفت مُشبِهه دارد و بیانگر دوام و ثبوت دارد به معنای مهر و رحمت همیشگی
و ثابت
- بسم الله :
1- یا سخن خداوند برای آموزش مردم است که چگونه کارهای خود راآغاز کنند.
2- یا خداوند خود گوینده بسم الله باشد بدین معنا که قرآن مظهر اسم"الله"است.
- قرآن کتابی آغاز شده با نام الله همراه با اعلام مهرورزی و رحمت بر بندگان به صورت عام
(قرآن کتاب مهر و رحمت)
- لزوم شروع کارها با نام خدا و گفتن بسم الله(قرآن کتاب هدایت است و هادی به رهروان القا می کند
که کارهای تان را به اسم "الله"آغاز کنید. -آغازتوحیدی امور-)
- خداوند دارای رحمتی گسترده ومداوم (رحمن،رحیم)
- موجودات هستی بهره مند از رحمت بی کران خداوند-رحمن-
- مهربان بودن خداوند به بندگان خود به طور عموم و بی قید و شرط –رحمن-
- دلیل پشت سر هم آمدن رحمان و رحیم با این که هر دو حکایت از رحمت دارند چیست؟
رحمانیت در ارتباط با همه مخلوقات ،لیکن توصیف رحیمیت که از آن به مهر ویژه یاد می شود تنها در باره انسان
و دیگر موجودات مکلف است.(دیدگاههای دیگری نیز وجود دارد)
- چون خداوند رحمان و رحیم است کارها را با یاد و نام او آغاز کنید
- انجام امور با نام "الله"مایه جلب و ریزش رحمت خداوند و به کمال رسیدن امور است.
- قرآن جلوه ای از مهر عمومی و محبت ویژه خداوند(قرآن-هدایت- رحمت)
- زیر ساخت بنیان هستی رحمت است
در تفسیر بسم الله الرحمن الرحیم
سوال:آیا بسم الله الرحمن الرحیم همراه با هر سوره نازل شده است یعنی آیه ای مستقل محسوب می شود یا به صورت جداگانه نازل شده و خداوند یا پیامبر دستور داده است در اول سوره ها قرار داده شود و در واقع جزء آیه نمی باشد ؟اثرو فایده دانستن این سوال چیست؟
علمای شیعه بسم الله الرحمن الرحیم را یکی از آیات سوره و جزء آن به حساب می آورند لذا لازم است در نماز ابتدا سوره را در نظر گرفت و بسم الله را به نیت همان سوره خواند و اگر در اثنای خواندن سوره تغییر آن لازم شد مجددا از بسم الله الرحمن الرحیم شروع کند.
اما بنا بر نظر برخی از علمای اهل سنت «بسم الله» جزء سوره نیست و برای جلوگیری از اختلاف شماره آیات قرآن های چاپ مسلمانان، شیعیان هم بر همان اساس شماره بندی کرده اند. البته برخی قرآن های چاپ ایران در گذشته یک آیه با قرآن های چاپ موجود تفاوت داشت به دلیل آن که بسم الله را به عنوان یک آیه به شمار می آوردند.
در میان دانشمندان و علمای شیعه اختلافی در این مساله نیست که بسم الله جزء همه سوره های قرآن است و اصولا ثبت بسم الله در متن قرآن مجید در آغاز همه سوره ها خود گواه زنده این امر است زیرا در متن قرآن چیزی اضافه نشده است و ذکر بسم الله در آغاز سوره ها از زمان پیامبر (ص)تا کنون معمول بوده است . حتی اکثریت قاطع اهل سنت نیز بسم الله را جزء سوره می دانند .
دارقطنی از علمای اهل سنت به سند صحیح از علی –ع- نقل می کند که مردی از آن حضرت پرسید : السبع المثانی چیست ؟ فرمود : سوره حمد است . عرض کرد : سوره حمد شش آیه است . فرمود : بسم الله الرحمن الرحیم نیز آیه ای از آن است .
معاویه بن عمار از یاران حضرت صادق –ع- می گوید : از امام پرسیدم : هنگامی که به نماز می ایستم بسم الله را در آغاز حمد بخوانم ؟ فرمود : بله ، باز پرسیدم : هنگامی که حمد تمام شد و سوره ای بعد از آن می خوانم بسم الله را با آن بخوانم ؟ باز فرمود : بله .
بیهقی محدث مشهور اهل سنت با سند صحیح از ابن عباس جنین نقل می کند : استرق الشیطان من الناس اعظم آیه من القرآن بسم الله الرحمن الرحیم ؛ شیطان بزرگ ترین آیه قرآن یعنی بسم الله الرحمن الرحیم را از مردم دزدید ( اشاره به این که در آغاز سوره ها آن را نمی خوانند . ) . گذشته از این سیره مسلمین همواره بر این بوده که هنگام تلاوت قرآن ، بسم الله را در آغاز هر سوره ای می خواندند و به نقل متواتر نیز ثابت شده که پیامبر –ص- آن را نیز تلاوت می کرد و چگونه ممکن است چیزی جزء قرآن نباشد و پیامبر و مسلمانان هواره آن را ضمن قرآن بخوانند و بر آن مداومت کنند .
اما این که بعضی احتمال داده اند که بسم الله آیه مستقلی باشد که جزء قرآن است ولی جزء سوره ها نیست احتمال بسیار سست و ضعیفی است زیرا مفهوم و محتوای بسم الله نشان می دهد که برای آغاز و ابتدای کاری است نه این که خود یک مفهوم و معنای جدا و مستقل داشته باشد . در حقیقت این جمود و تعصب شدید است که ما بخواهیم برای ایستادن بر روی حرف خود هر احتمالی را مطرح کنیم و آیه ای همچون بسم الله را که مضمونش فریاد می زند سر آغازی است برای بحث های بعد از آن ، آیه مستقل و بریده از ما قبل بپنداریم .
تنها ایراد قابل ملاحظه ای که مخالفان در این رابطه دارند این است که می گویند در شمارش آیات سوره های قرآن ( به جز سوره حمد ) معمولابسم الله را یک آیه حساب نمی کنند بلکه آیه بعد از آن را اولین آیه قرار می دهند . پاسخ این سوال را فخر رازی از علمای اهل سنت به روشنی داده است و می گوید : هیچ مانعی ندارد که بسم الله در سوره حمد به تنهائی یک آیه باشد و در سوره های دیگر قرآن جزئی از آیه اول باشد . بنا بر این مثلا در سوره کوثر بسم الله الرحمن الرحیم انا اعطیناک الکوثر همه یک آیه محسوب می شود . به هر حال مساله آن قدر روشن است که می گویند یک روز معاویه در دوران حکومتش در نماز جماعت بسم الله را نگفت ، بعد از نماز جمعی از مهاجرین و انصار فریاد زدند :
اسرقت ام نسیت ؟ آیا بسم الله را دزدیدی یا فراموش کردی ؟
( ر. ک : تفسیر نمونه ، ج 1 ، ص 17 )
تفسیر نگاشت سوره حمد آیه 1
بسم الله الرحمن الرحیم
بر خلاف نوشتارهای مرسوم در کتب تفسیری ،نخست می خواهم برای شناسایی آیه بی بدیل قرآن یعنی " بسم الله الرحمن الرحیم "سراغ اشعار شاعران ودل پاره های ادبی عرفانی بروم. شاید به این نوع نگاه کمتر توجه کرده باشیم.
بسم الله الرحمن الرحیم
هست کلید در گنج حکیم
***
باب دل را هست مفتاحی عظیم
اوست بسم الله الرحمن الرحیم
***
تو در
کشتی فکن خود را مپای از بهر تسبیحی
که خود روح القدس گوید به بسم الله مجریها
***
مده به خاطر نازک ملالت از من زود
که حافظ تو خود این لحظه گفت بسم الله
***
اگر نه مدّ بسم الله بودی تاج عنوان ها
نگشتی تا قیامت نوخط شیرازه دیوان ها
***
عشق سوزان است بسم الله الرحمن الرحیم
هرکه خواهان است بسم الله الرحمن الرحیم
***
زیر لب با یا غفور یا رحیم باز بسم الله الرحمن الرحیم
می پرم از ذهن شیطان الرجیم باز بسم الله الرحمن الرحیم
قل هو الله احد دل می کنم از غیر او دل می نهم در بند او
دور از چشمان خناس جحیم باز بسم الله الرحمن الرحیم
***
و این غزل زیبااز جناب آقای فهیم بخشی
از ازل مبناست ، بسم الله الرحمن الرحیم
عشق را معناست ، بسم الله الرحمن الرحیم
شعر هستی با ردیفِ " عشق و انسان " شد غزل
مطلع دنیاست ، بسم الله الرحمن الرحیم
حرف حرفش ، رشته اقیانوس قایم بر حیات
عُروَة الوثقی است ، بسم الله الرحمن الرحیم
هر خودی را ، از خود و از دیگران بی خود کند
جام بی همتاست ، بسم الله الرحمن الرحیم
دست افشانانِ حولِ رازِ حوّل حالنا
رازتان افشاست ، بسم الله الرحمن الرحیم
نای عبدالباسط از این راز نامیرا شده است
جام روح افزاست ، بسم الله الرحمن الرحیم
آری آن "لمّا خَلَقتُ " چشم بر "الّا " سپرد
هست را زیراست ، بسم الله الرحمن الرحیم
دلبر و دلداده و دل هر سه بنیانش یکی است
عشق استثناست ، بسم الله الرحمن الرحیم
کوله لب تا لب خرابی ، سینه لبریز از امید
وعده گاه اینجاست ، بسم الله الرحمن الرحیم
پیش می خواند مرا همسایه ی رگ های من :
یک قدم تا ماست ، بسم الله الرحمن الرحیم
تفسیر نگاشت سوره حمد-1
پیش نگاشت
برخی منابع برای این سوره حدود 26 تا 32 نام ذکر کرده اند از قبیل فاتحه الکتاب ،سبع المثانی،حمد،اساس،و... (ویکی فقه-فرهنگ نامه علوم قرآنی مقاله اسامی سوره حمد)
آیا نام گذاری سوره حمد اصطلاحا توقیفی(یعنی خداوند به رسول خویش فرموده است که نام این سوره فلان باشد یا خود پیامبر شخصا برای هر سوره نام خاصی را قرار داده اند که تغییر آن جایز نیست) است یادر این نام گذاری اجتهاد صورت گرفته است وپس از رسول خدا نام گذاری سوره های قرآن توسط مسلمین صورت گرفته است؟
می توان گفت دو ادعا وجود دارد
الف-نام های سوره ها توقیفی است . (استاد محمد هادی معرفت در کتاب التمهید)
ب-نام گذاری سوره ها هیچ گونه جنبه توقیف شرعی ندارد . در زمان رسول اکرم (ص)بسیاری از نام های سوره ها بر اثر کاربرد فراوان تعیین پیدا کرده اند.
ایشان 4 معیار برای نام گذاری سوره های قرآنی ارائه کرده اند.
1- نام گذاری سوره را گاهی با اسمی که در آن سوره واقع شده یا با موضوعی که در آن سوره از آن بحث شده در نظر می گیرند مثلا نامگذاری سوره نساء به اعتبار بیان احکام زنان در آن و سوره مائده به لحاظ سخن رفتن از مائده آسمانی در آن و سوره انعام به جهت سخن از چهارپایان و سوره نحل به علت تکیه بر زنبور عسل و سوره نمل به خاطر به میان آمدن مورچگان در آن است.
2- گاهی جمله ای از اول سوره را معرف و نام آن سوره قرار می دهند چنان که گفته می شود سوره «اقرا بسم ربک»، «انا انزلناه» و «لم یکن» و نظایر آنها.
3- گاهی با وصفی که سوره دارد به معرفی آن می پردازند. مثلا سوره حمد به مناسبت این که در اول قرآن گذاشته شده فاتحه الکتاب و به مناسبت هفت آیه بودنش سبع مثانی نامیده می شود و یا سوره «قل هو الله» به لحاظ این که مشتمل بر توحید خالص است سوره اخلاص و به جهت این که خدای تعالی را توصیف می کند «سوره نسبه الرب» نامیده می شود.
4- گاهی تسمیه سوره به لحاظ نوع حروف مقطعه موجود در آن است مانند: سوره «ق، ص، حمسق» و... حاصل سخن این که درباره نام گذاری سوره بایستی گفت این عمل به صورت طبیعی شکل گرفته و نمی توان گفت به دستور رسول الله(ص) می باشد و برای همین نکته است که بسیاری از سوره ها بیش از یک اسم دارند مانند بقره آل عمران نحل توبه غاشیه و...
برای آگاهی بیشتر به کتاب(قرآن در اسلام) ایشان مراجعه شود.
اشاره ای کوتاه به جهات نام گذاری سوره به فاتحه الکتاب
- فاتحة الکتاب یا فاتحة القرآن، که گاهی به اختصار «فاتحه» خوانده میشود، یکی از مشهورترین نامهای این سوره است.
- حمد را به این سبب فاتحة الکتاب خواندهاند که مُصحف ها و نماز با آن آغاز میگردد و در آموزش و نوشتن و خواندن قرآن ، سرآغاز سوره هاست.
-نخستین سورهای بوده که بر پیامبر نازل شده است.
-سوره حمد نخستین سورهای است که به صورت کامل و به عنوان سورهای از قرآن نازل شده است.بنابراین، نخستین بخش از قرآن است که با عنوانِ سوره فرود آمده است؛ از همینرو میتوان از سوره حمد به فاتحه تعبیر کرد.
تفسیر نگاشت سوره کوثر آیه 3
إِنَ شَانِئَکَ هُوَ الْأَبْتَرُ
(و بدان) دشمن تو قطعاً بریدهنسل و بیعقب است!
بدون شکّ، دشمن کینهتوز تو بیخیر و برکت و بینام و نشان خواهد بود.
واژه نگاشت:
شانِیء:از شَنِءَ ،دشمن،کینه توز- شَنَآن،کینه توزی،دشمنی
الابتر:هرچیزی که بریده و ناقص باشد،دم بریده،مار کوتاه و خطرناک،بی خیر و برکت،آنکه فرزندی ندارد.-بتراء،مونث ابتر –بُتر،جمع آن است.
شان و سبب نزول:
ابن عباس گوید: درباره عاص بن وائل السهمى نازل شد زیرا روزى پیامبر را در مسجدالحرام دید، وقتى بود که پیامبر از مسجد بیرون مى آمد در باب بنى سهم به او برخورد و با یکدیگر صحبت کردند.
عده اى از صنادید(بزرگان و سرشناسان) قریش نیز در مسجد بودند بعد از اتمام صحبت از عاص پرسیدند با چه کسى صحبت میکردى؟ در جواب گفت: با ابن ابتر سخن مى گفتم و موقعى بود که طفلى به نام عبدالله که از خدیجه علیهاالسلام متولد شده بود، وفات یافته بود و عرب جاهلیت به کسى که فرزند ذکور او میمرد ابتر مى گفتند سپس این سوره نازل گردید.[ تفاسیر روض الجنان و کشف الاسرار]
شمر بن عطیه گوید: عقبة بن ابى معیط مى گفت: فرزند پسر از براى محمد باقى نمانده روى همین اصل او ابتر است سپس این سوره نازل شد.[ طبرى صاحب جامع البیان.]
نکته ها و پیام ها:
* تاکیدهای مکرر در آیه"اِنَّ"،"کَ"،"هو"نشان دلداری و اطمینان بخشی یقین آور به پیامبر است که مبادا از سخنان او ناراحت شوی ،دشمن تو خود بی نام و نشان است.
* یکی از دشمنان پیامبر صلی الله علیه و آله آن حضرت را نسل بریده و آینده اورا خالی از نام و نشان خواند.
* تداوم نسل پیامبر اسلام از طریق فاطمه سلام الله علیها پوچی پندار دشمنان آن حضرت را در مورد قطع نسل ایشان بر ملا ساخت.
* خداوند،کسی که با زخم زبان به پیامبر صلی الله علیه و آله ایشان را ابتر خواند دارای آینده ای خالی و عاری از هرگونه خیر و برکت و یاد نیک معرفی کرد.(هو الابتر-بیانگر حصر اضافی که هو تاکید مطلب را می رساند یعنی همان سرزنش کننده خودش بی خیر و برکت و بی نام و نشان است.)
نکته مهم: قطع ذکر و نام نیک لزوما به معنای نداشتن فرزند نیست زیرا چه بسا فرزندانی که مایه نام نیک پدر نشوند و او همچنان ابتر بماند.
* عاص بن وائل دشمن پیامبر و فاقد نیکنامی بود
* گسترش آوازه پیامبر و بقای نام نیک او و مهجور ماندن نام دشمنان دین در تاریخ بشارت خداوند به آن حضرت و از خبرهای غیبی قرآن است.
* دشمنان پیامبر اسلام محروم از خوش نامی و نام ماندگار .
یادآوری: شان نزول مخصص آیه نیست و آن را محدود نمی کند.
تفسیر نگاشت سوره کوثر آیه 2
فَصَلِ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ
پس برای پروردگارت نماز بخوان و قربانی کن!
شان نزول:
این سوره در روز حدیبیه نازل شد، وقتى که کفار رسول خدا صلى الله علیه و آله را از حج خانه خدا منع کرده بودند. خداوند با فرستادن این سوره به رسول خود فرمود: هر جا که هستى نماز بخوان و قربانى کن و مراجعت بنما.( تفسیر روض الجنان از شیعه.)
مقاتل بن حیان از اصبغ بن نباته و او از امیرالمؤمنین على علیهالسلام نقل نماید که فرمود: وقتى که این سوره نازل شد. پیامبر به جبرئیل گفت: منظور از نحیرة که در این سوره به من امر شده که آن را انجام بدهم چیست؟
جبرئیل گفت: یا رسول اللّه منظور از آن، نحیرة نیست بلکه خداوند به تو دستور میدهد که هر وقتى خواستى تکبیرة الاحرام بگوئى دستهاى خود را هنگام گفتن تکبیر بلند کنى و همچنین وقتى خواستى رکوع نمائى دستهاى خود را بلند کنى و نیز موقعى که سر از رکوع برمیدارى باز دستهاى خود را بلند کنى و نیز هنگامى که خواستى به سجده روى باز دستهاى خود را بلند کنى زیرا این قسم نماز گذاردن روش نمازگذارى ما و فرشتگان در هفت آسمان است و از براى هر چیزى زینت و آرایشى است و زینت نماز بلند کردن دستها است.( مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۸۳۷; نورالثقلین، ج ۵- ، ص ۶۸۳، ح ۱۹.)
در موقع گفتن هر تکبیرى، رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: بلند نمودن دستها در موقع نماز از استکانة و وقار است. از پیامبر سؤال شد که یا رسول الله استکانه چیست؟ فرمود: آیه «فَمَا اسْتَکانُوا لِرَبِّهِمْ وَ ما یتَضَرَّعُونَ» را در قرآن نخوانده اى؟
نکته ها و پیام ها
*عبادت و نماز تنها برای انجام فرمان خدا (اقامه نماز خالی از ریا و خودنمایی)-لام در لِرَبِّک برای اختصاص است-
*اقامه نماز،از تکالیف الهی برای پیامبر
*اخلاص در نماز و انجام دادن آن تنها به جهت فرمان خدا وظیفه ای بر عهده پیامبر
*توجه به ربوبیت خداوند از آداب نماز
* مدبریت و مالکیت خداوند دلیل بر شایستگی او برای پرستش و عبادت خالصانه به درگاه او
*سپاسگذاری در برابر نعمت "کوثر"انگیزه برای انجام نماز خالصانه
*جلوه گری مقام ربوبی در اعظای فاطمه سلام الله علیها به پیامبر
*نماز شکر نعمت های خداوند
*قربانی کردن شتر با نیت و انگیزه الهی فرمان خداوند به پیامبر
*لزوم توجه به ربوبیت الهی به هنگام قربانی کردن حیوانات
*مالک و مدبر بودن خداوند دلیل لزوم اخلاص و قصد قربت در قربانی
*برگزیدن گران بهاترین حیوان اهلی برای قربانی واکنشی بایسته از سوی پیامبر در سپاسگذاری از "کوثر"عطا شده به ایشان
*اهدای قربانی شکر نعمت های الهی
*لزوم ایجاد پیوند با خلق(قربانی و اطعام) در کنار ارتباط با پروردگار(اقامه نماز)
*عطای نعمت از سوی پروردگار و یادآوری نعمت از سوی پیامبر آمادگی دریافت فرمان نماز و قربانی
*نعمت های الهی حتی برای پیامبر مسئولیت آفرین است(نعمت ها گتره در اختیار کسی قرار نمی گیرد)
*بخشش پیش از درخواست تکلیف وانجام وظیفه روشی الهی است.
*ارتباط با خدا مقدم بر پیوند و ارتباط با خلق و زمینه ساز آن است.
*لزوم تاخیر قربانی از نماز در عید قربان
*لزوم بالا بردن دست ها تا گلوگاه در آغاز نماز (گفتن تکبیره الاحرام)نحر الرجل: یعنی برای نماز ایستاد و دست ها را در آن هنگام بالا برد.-تاج العروس-
*لزوم خواندن نماز در ابتدای وقت آن(نحر الصلاة )یعنی نماز را در آغاز وقت آن خواند
تفسیر نگاشت سوره کوثر آیه 1
بِسْمِ ﭐللَّهِ ﭐلرَّحْمَـنِ ﭐلرَّحِیمِ
إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ ﭐلْکَوْثَرَ ﴿1﴾ فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَﭐنْحَرْ ﴿2﴾ إِنَّ شَانِئَکَ هُوَ ﭐلْأَبْتَرُ ﴿3﴾
ترجمه:
ما به تو کوثر [= خیر و برکت فراوان] عطا کردیم! پس برای پروردگارت نماز بخوان و قربانی کن! (قطعا)دشمنت خود بىتبار خواهد بود.
و اما بررسی آیه اول:
إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ ﭐلْکَوْثَرَ ﴿1﴾
شان یا سبب فرودآمدن سوره:
روایتی گوید: هنگامی که ابراهیم فرزند پیامبر صلی الله علیه و آله از دنیا رفت،مشرکین که به یکدیگر می رسیدند از باب طعنه و سرزنش می گفتند محمد دیشب ابتر شده است.پس این سوره فرود آمد.- تفاسیر ابن المنذر و طبرانى-
یادآوری مجدد: شان نزول ها مفهوم آیه را محدود نمی کنند. در حقیقت فهم آیه را آسان تر می کنند.
واژه نگاشت:
اعطینا: «أعطی» و «إعطاء» از ریشۀ «عَطو»، به معنای دادن چیزی به دیگری،گرفتن و به یکدیگر بخشیدن،است. عطاء هر چند مخصوص به بذل و احسان است، ولى در قرآن هم در بذل و هم در مطلق دادن چیزى به کار رفته است.- واژه "اعطینا" در این قالب همین یک بار در قرآن آمده است.
کوثر:از کثیر «الْکَوْثَرَ»: مبالغه در کثرت است، یعنی خیر و خوبی بینهایت فراوان. بر حروف اصلى «کوثر» (کاف، ثاء و راء)، حرف «واو» اضافه شد تا بر افزون بودن وصف کثرت دلالت کند; این کلمه نام نهرى در بهشت نیز مى باشد (مقاییس اللغة). به مردى که سرور و داراى خیر فراوان باشد «کوثر» گفته مى شود (صحاح) و در معناى آن، عدد فراوان نیز گفته شده است. (مصباح)
وانحر: از ماده «نحر» که مخصوص کشتن شتر است و به معانی زیر نیز از این واژه استفاده شده است.
رو به قبله ایستادن به هنگام نمازاست، چرا که ماده «نحر» به معنى گلوگاه مى باشد، سپس عرب آن را به معنى «مقابله با هر چیز» استعمال کرده است.
بلند کردن دست ها به هنگام تکبیرو آوردن آن در مقابل گلوگاه و صورت است
شانِئَکَ: دشمن کینه توز . از مصدر شنآن به معنی کینه توزی .
اَبتَر: اَبتر به حیوان دم بریده سپس به مناسبت به کسى که نسلى نداشته باشد تا جانشینش شود، مىگویند . به روایت ابنعبّاس و سُدّى، قریش به مردى که پسرانش مىمردند نیز ابتر مىگفت.
نکته ها و پیام ها:
*خداوند پیامبر را از خوبی های فراوان برخوردار ساخت.(نگاه کنید به معانی کوثر)
*برخورداری از نسل گسترده ،بشارت خداوند به پیامبر (ص)- اعطی فعل ماضی تحقق حتمی کوثر و نسل فراوان به پیامبر-
*گسترش نسل پیامبر صلی الله علیه و آله از خبرهای غیبی قرآن است.
*خداوند بشارت دهنده پیامبر صلی الله علیه و آله به کوثر بودن فاطمه سلام الله علیها و فراوانی نسل رسول از طریق ایشان.
*تاریخ قطعی زندگانی پیامبر صلی الله علیه و آله که از او پسری نماند گواه بر آن است که تنها مصداق کوثر فاطمه سلام الله علیها است.
*حضرت فاطمه سلام الله علیها خیر کثیر و عطای خداوند به پیامبر صلی الله علیه و آله است.
* خداوند حامی و یاور پیامبر صلی الله علیه و آله در برابر زخم زبان دشمنان(ان شانئک هوالابتر)
*پیامبر صلی الله علیه و آله خواهان تداوم نسل خویش و در آرزوی داشتن ذریه (لحن بشارت آمیز آیه- انا اعطیناک الکوثر- بیانگر اشتیاق)ایشان به داشتن فرزند است.
دانستنی های مفید:
- فخر رازی صاحب تفسیر الکبیراز علمای بزرگ اهل سنّت است، میگوید واقعاً این کوثر باید زهرا باشد. این کلمه از این عالم سنّی است. «چه نسلی با برکت تر از نسل فاطمه که مثل باقر و صادق و رضا از نسل او هستند»(تفسیر نور؛قرائتی)
- حضرت خدیجه (س)همسر گرامی رسول خدا(ص) مال کثیر داد، کوثر گرفت. از کثیر بگذرید و به کوثر برسید (تفسیر نور؛قرائتی)
- بی همتا بودن کلمات سوره کوثر در قرآن
تفسیر نگاشت سوره حجرات آیه 18
إِنَ اللَّهَ یَعْلَمُ غَیْبَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ اللَّهُ بَصِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ
ترجمه نگاشت:
خداوند غیبت آسمانها و زمین را میداند و نسبت به آنچه انجام میدهید بیناست!
نکته ها و پیام ها:
*خداوند،آگاه به اسرار نهفته آسمان ها و زمین-یعلم غیب السموات و الارض-
*خداوند دارای بصیرت و بینایی عمیق و ژرف نسبت به اعمال پیدا و پنهان آدمیان
*اعمال آدمیان نشانگر میزان صداقت آنان در ادعای ایمان –یمنون علیک ان اسلموا...والله بصیر بما تعملون-
*آعمال آدمی دارای وجوهی پیچیده و بازشناسی خلوص و ناخالصی آن نیازمند بصیرت و ژرف نگری الهی است(باید به سلاح تقوی مجهز باشیم تا رفتار منافقانه از مومنانه را تشخیص دهیم)
*تحلیل انگیزه های نهفته آدمیان در اعمال ،بسیار دقیق تر از آگاهی یافتن به اسرار نظام مادی است(برای بشرعلم قطعی به نظامات کیهانی ممکن است لیکن پی بردن به آنچه در اندیشه و دل انسان می گذرد نا ممکن)
*توجه به علم و بصیرت الهی بازدارنده انسان از بی صداقتی در عقیده و ناخالصی در عمل است. (اگر بدانیم از روزنهاى فیلم ما را مىگیرند و یا صداى ما را ضبط مىکنند، در کلمات وحرکات خود دقّت بیشترى مىکنیم.)
*آسمان ها و زمین ،علاوه بر ابعاد مادی و مشهود دارای زوایای پنهان و اسراری نامکشوف بر آدمیان.
*در مدار توحید، ارزش ها بر اساس تظاهر، منّت وشعار نیست، بلکه بر اساس اخلاص قلبى است که آگاهى بر آن مخصوص خداست. «إِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ غَیْبَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ» (خداوندى که غیب و پنهان هستى را مىداند، چگونه ایمان درونى ما را نمىداند؟)
*علم خداوند همراه با بصیرت او است. علم او، اجمالى، سطحى، یک جانبه، قابل تردید و موقّت نیست. إِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ ... وَ اللَّهُ بَصِیرٌ ...
*خداوند حتی از خطورات قلبی شما و خیالات فاسده و مقاصد باطله با خبر و بینا است.
«والحمد للّه ربّ العالمین»
پایان سوره